Όταν εξαφανίζονται τα ραδιοφωνικά παράσιτα του Tom Hawking
Αναρωτιέμαι πως θα ήταν τα πράγματα στη δουλειά μου και στις σχέσεις μου αν το είχα μάθει νωρίτερα, και είχα λάβει θεραπεία όλο αυτό το διάστημα. Εκ των υστέρων, τα σημάδια ήταν πάντα εκεί. Δυσκολίες συγκέντρωσης, ειδικά σε πράγματα που δεν με ενδιέφεραν. Φριχτή μνήμη εργασίας. Πλήρης αδυναμία να είμαι στην ώρα μου. Έλλειψη συναισθηματικού αυτοέλεγχου. Και ούτω καθεξής.
Παρ 'όλα αυτά, χρειάστηκαν 40 χρόνια πριν κάποιος συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να έχω Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Αυτό το άτομο ήταν ο ψυχολόγος μου, τον οποίο άρχισα να βλέπω μετά από μια κακή περίοδο όπου χώρισα, έχασα και τους δύο γονείς μου αλλά και τη δουλειά μου που με είχε κρατήσει στη Νέα Υόρκη για 10 χρόνια.
Γυρνώντας στην Αυστραλία, χωρίς κατεύθυνση και κίνητρα, διαπίστωσα ότι ήταν πιο δύσκολο από ποτέ να συγκεντρωθώ – το χειρότερο για έναν συγγραφέα που βρέθηκε στον αυτό-κατευθυνόμενο κόσμο του freelancing.
Όταν ο ψυχολόγος μου είπε για πρώτη φορά ότι θα μπορούσα να έχω ΔΕΠΥ, γέλασα, επισημαίνοντας του ότι το "Υ" της ΔΕΠΥ δεν ήταν σίγουρα εγώ. Ποτέ δεν έμοιαζα με κάτι υπερβολικό - πράγματι, η κατάθλιψη που με μαστίζει για όλη μου την ενήλικη ζωή έχει εξασφαλίσει ότι η ενεργητικότητα είναι ένα επίτευγμα τις περισσότερες μέρες, πόσο μάλλον μια υπερκινητικότητα.
Όμως όσο περισσότερο το σκέφτηκα, τόσο περισσότερο αναρωτιόμουν αν μπορεί να έχει δίκιο. Αν αφαιρέσω το κομμάτι της υπερκινητικότητας όλα τα υπόλοιπα συμπτώματα ταιριάζουν γάντι. Πάντα δεν είχα πρόβλημα να ξεκινήσω τα πράγματα; Πάντα δεν είχα ακόμα περισσότερο πρόβλημα να τα τελειώσω άπαξ και έφευγε ο ενθουσιασμός; Δεν ήμουν πάντα απελπισμένα αποδιοργανωμένος, απερίσκεπτος και δυσκολευόμουν να περιμένω στις ουρές; Μήπως δεν με έχει μπερδέψει ότι εδώ και χρόνια μπορώ να υπερεστιάσω σε κάποια πράγματα κάποιες φορές και άλλες να μη μπορώ να συγκεντρωθώ καθόλου; Και, αν το σκεφτώ καλά, δεν είχα τρελάνει τους γονείς μου με το ότι κουνιόμουν και μιλούσα ακατάπαυστα ως παιδί μέχρι που έμαθα να ελέγχω τη συμπεριφορά μου από φόβο μήπως με μαλώσει ο πατέρας μου;
Ο ψυχολόγος μου έδωσε ένα ερωτηματολόγιο για να συμπληρώσω. Μια βαθμολογία 4 και πάνω θα έδειχνε ότι "ο ασθενής έχει συμπτώματα εξαιρετικά συνεπή με τη ΔΕΠΥ και απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση". Η δικιά μου βαθμολογία ήταν 16. Μετά από μερικές εβδομάδες καθόμουν με έναν ψυχίατρο, ο οποίος μέσω μιας συνέντευξης μιας ώρας μου είπε ότι ήθελε να με ξεκινήσει αμέσως με το Vyvanse (αυτό το φάρμακο δεν υπάρχει στην Ελλάδα). Μερικούς μήνες μετά από αυτή τη συνάντηση – αφότου ξέμπλεξα από τη γραφειοκρατία σχετικά με τη συνταγογράφηση αμφεταμινών - πήρα ένα μπουκάλι ροζ μπλε κάψουλες από τον φαρμακοποιό. Κατάπια το πρώτο μου χάπι και περίμενα να συμβεί κάτι.
Δεν έγινε τίποτα.
Τίποτα τόσο ξεκάθαρο και χειροπιαστό δηλαδή. Μετά από μισή ώρα, αποφάσισα ότι όλη η ιστορία με το φάρμακο ήταν μια μούφα και δεν είχα ΔΕΠΥ, και δεν θα έκανα τη γερή σούπερ φασίνα που ονειρευόμουν για σήμερα. Κρίμα. Αλλά καθώς η ώρα περνούσε άρχισα σιγά σιγά να συνειδητοποιώ ότι ... μπορούσα να συγκεντρωθώ!
Ο καλύτερος τρόπος να περιγράψω την επίδραση του φαρμάκου είναι σαν κάποιος να συντονίζει ένα ραδιοφωνικό σταθμό που έχει λίγα παράσιτα, όχι αρκετά για να το παρατηρήσετε συνειδητά ή να συνειδητοποιήσετε ότι το στατικό χαμηλού επιπέδου σας ενοχλούσε, αλλά όταν ο συντονισμός είναι σταθερός, ξαφνικά υπάρχει μια αίσθηση ανακούφισης. Κάπως έτσι, αλλά μέσα στο κεφάλι μου. Το στατικό που υπήρχε εκεί όλη μου τη ζωή - είχε φύγει. Και το αίσθημα ανακούφισης ήταν απίστευτο.
Στους μήνες που ακολούθησαν, βρήκα ότι το Vyvanse δεν είναι καθόλου πανάκεια. Επίσης δεν λύνει τα πράγματα από μόνο του - αποτελεί μέρος ενός θεραπευτικού προγράμματος που περιλαμβάνει επίσης και γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT). Και υπάρχουν ακόμη ημέρες, που, με ή χωρίς θεραπεία, τα παράσιτα δε φεύγουν και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ σε τίποτα. Υπάρχουν επίσης και μέρες κατά τις οποίες η κατάθλιψη που συσχετίζεται τόσο συχνά με τη ΔΕΠΥ, δε με αφήνει καν να βγω από το κρεβάτι. Και υπάρχουν οι ημέρες που φυσικά θα ξεχάσω να πάρω το Vyvanse!
Όταν όμως το Vyvanse λειτουργεί και όλα τα νοητικά μου αστέρια ευθυγραμμίζονται - εκείνες οι σπάνιες ΑΑΑ ημέρες που έρχονται μία φορά κάθε δύο εβδομάδες, όταν ρέουν οι λέξεις πάνω στο χαρτί, χωρίς να παρεμποδίζονται από την αναβλητικότητα ή την κατάθλιψη ή ότι άλλο σκεφτεί να μου πετάξει ο εγκέφαλός μου, τις ημέρες που σβήνω τα πράγματα από τη λίστα μου με ικανοποίηση – τότε νιώθω μια αίσθηση δυνατότητας. Αυτές οι μέρες μου θυμίζουν ότι ίσως μια μέρα δεν θα χρειαστεί να χρησιμοποιώ ένα πρόγραμμα με το διασκεδαστικό όνομα "Freedom" για να αποκλείσω τη σύνδεση wifi μου, και να κλείνω κάθε άλλο παράθυρο στον υπολογιστή μου και να δουλεύω με λευκό θόρυβο στα ακουστικά μου και να κλειδώνω την πόρτα για να μη με ενοχλούν οι γάτες, όλα αυτά μόνο και μόνο για να συγκεντρωθώ σε ό,τι πρέπει να κάνω.
Είναι δύσκολο να μην σκεφτεί κανείς πώς αυτή η διαταραχή έχει διαμορφώσει τη ζωή μου με τρόπους εκτός της αντίληψης μου. Θυμάμαι πώς οι πρώην συγκάτοικοι μου με έλεγαν εγωιστή που ξεχνούσα να πλύνω τα πιάτα για πολλοστή φορά ή πώς οι άνθρωποί μου δεν μπορούσαν ποτέ να καταλάβουν πόσο χαμένος ήμουν στον μικρόκοσμό μου. Πόσες φορές εγώ ο ίδιος με αποκάλεσα "τεμπέλη" που άφηνα τα πάντα μέχρι την τελευταία στιγμή, ή "ηλίθιο" που έχανα τις προθεσμίες.
Σε κάποιο βαθμό, αισθάνομαι τυχερός: για οποιονδήποτε λόγο, κατάφερα να ξεπεράσω τα περισσότερα από τα μειονεκτήματα που έφερε η ΔΕΠΥ σε εμένα, να τα καταφέρω παρόλα αυτά, να χαράξω μια καριέρα, να φανώ "φυσιολογικός". Για 40 χρόνια προσποιούμουν ότι ήμουν καλά, κατάφερνα να τη σκαπουλάρω με τις χαμένες προθεσμίες και τα ξεχασμένα ραντεβού, και να έχω παντού σημειώσεις "ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΙΣ ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΣΟΥ" σε κάθε πόρτα του σπιτιού μου έως το δρόμο.
Αλλά ταυτόχρονα, στεναχωριέμαι που ήμουν ικανός να συγκαλύψω ή να παλέψω μέσα από τα συμπτώματά μου για τόσες δεκαετίες, γιατί σήμαινε ότι μου πήρε τόσο πολύ χρόνο να λάβω θεραπεία. Είναι δύσκολο να μην αναρωτηθώ πώς θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα στη δουλειά, στις σχέσεις, τις φιλίες κ.λπ. εάν είχα τη διάγνωση και τη θεραπεία. Τις καλές μέρες αναρωτιέμαι αν έτσι είναι η ζωή για τους νευροτυπικούς ανθρώπους όλη την ώρα και πόσο ωραία είναι να αισθάνεσαι ότι δεν βρίσκεσαι συνεχώς σε πόλεμο με τον ίδιο σου τον εγκέφαλο. Ελπίζω ότι με την πάροδο του χρόνου θα νιώθω έτσι κάθε μέρα. Προς το παρόν, είμαι ευγνώμων μόνο και μόνο που μπορώ να εξαφανίσω τα παράσιτα από το μυαλό μου.
Μετάφραση/ Απόδοση Νιόβη Μιχαλοπούλου, PsyD