Συνέντευξη με τη Melissa Orlov, συγγραφέα του βιβλίου ‘The ADHD Effect on Marriage: Understand and Rebuild Your Relationship in Six Steps’
Ερώτηση: Με ποιους τρόπους μπορούν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ να διαταράξουν έναν γάμο;
Απάντηση: Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ δημιουργούν διαρκή και προβλέψιμα μοτίβα στους γάμους όπου ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν ΔΕΠΥ. Όσο τα συμπτώματα αυτά παραμένουν χωρίς θεραπεία ή χωρίς κατάλληλη θεραπεία, αυτά τα μοτίβα οδηγούν και τους δύο συντρόφους να νιώθουν δυστυχείς, μόνοι και συντετριμμένοι μέσα στη σχέση τους. Ενδέχεται να μαλώνουν συχνά, ή εναλλακτικά, να αποσύρονται ο ένας από τον άλλον για να προστατέψουν τον εαυτό τους από τον πόνο. Μια κοινή αντίδραση ενός μη ΔΕΠΥ συντρόφου είναι να καθίσταται ιδιαίτερα ελεγκτικός και γκρινιάρης («είναι ο μόνος τρόπος να γίνει και καμιά δουλειά εδώ μέσα») ενώ ο ΔΕΠΥ σύντροφος αποσύρεται όλο και περισσότερο («ποιος θέλει να είναι με κάποιον που είναι διαρκώς θυμωμένος;»). Εάν η σχέση σας επηρεάζεται από τη ΔΕΠΥ, ενδεχομένως να παρατηρήσετε κάποιο από τα παρακάτω μοτίβα:
- Χρόνια γκρίνια και/ή θυμό
- Οι δουλειές του σπιτιού κατανέμονται πολύ ανισότιμα
- Ο ένας σύντροφος παίζει διαρκώς τον ρόλο του υπεύθυνου (‘γονεϊκός’ ρόλος) ενώ ο άλλος είναι διαρκώς ασυνεπής ή ανεύθυνος (ρόλος ‘παιδιού’)
- Το φλερτ σας ήταν καταπληκτικό και δεν χορταίνατε ο ένας τον άλλο, ενώ τώρα ο ένας σύντροφος δεν έχει καθόλου την προσοχή του στραμμένη εδώ
- Μαλώνετε συνέχεια για χαζά πράγματα
- Ο ένας σύντροφος δεν θυμάται καλά συμφωνίες ή δεν συντονίζεται
- Ο ένας σύντροφος αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα να είναι συνεπής στα συμφωνηθέντα
- Η σεξουαλική σχέση έχει ατονίσει
Το ατυχές πόρισμα είναι ότι το διαζύγιο και τα ποσοστά συζυγικής δυσλειτουργίας λόγω της ΔΕΠΥ είναι σχεδόν διπλάσια από τα ζευγάρια που δεν επηρεάζονται από τη ΔΕΠΥ. Τα καλά νέα είναι ότι η κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζει η ΔΕΠΥ στη σχέση, μπορεί να αλλάξει τα πάντα σε έναν γάμο.
Ερώτηση: Πώς είναι να είσαι ο ΔΕΠΥ σύντροφος σε μια συζυγική κρίση;
Aπάντηση: Υπάρχει ένα φάσμα συμπτωμάτων ΔΕΠΥ. Ορισμένοι άνθρωποι δεν έχουν πρόβλημα με τη ΔΕΠΥ τους σε μια ή περισσότερες πτυχές της ζωής τους, όπως π.χ. στην εργασία, αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε άλλες, όπως π.χ. οι σχέσεις. Αυτοί με τα πιο σοβαρά συμπτώματα νιώθουν ότι η ΔΕΠΥ επηρεάζει σχεδόν τα πάντα.
Μεταξύ άλλων, ένα άτομο με ΔΕΠΥ που βιώνει έναν προβληματικό γάμο ίσως νιώθει:
- Κρυφά ή φανερά καταβεβλημένο, καθώς το να διατηρεί κανείς τον έλεγχο στην καθημερινότητά του παρέα με τη ΔΕΠΥ του απαιτεί πολύ περισσότερη δουλειά απ’ ότι φαντάζονται οι άλλοι
- Κατώτερο του συντρόφου που ‘έχει τον έλεγχο των πραγμάτων’, ιδίως εάν υπάρχουν δυναμικές γονέα/παιδιού
- Μη αγαπητό ή επιθυμητό, διότι αυτός ή αυτή παίρνει διαρκώς το μήνυμα ότι θα έπρεπε να ‘αλλάξει’ ή να τα πάει καλύτερα
- Φόβο μην αποτύχει πάλι. Καθώς μια σχέση χειροτερεύει, η τυπική ασυνέπεια της ΔΕΠΥ συμβάλλει στο άγχος του τι θα συμβεί την επόμενη φορά που θα αποτύχει κανείς
- Διαφορετικά. Τα άτομα με ΔΕΠΥ κατανοούν ότι ο κόσμος δεν λειτουργεί γι’ αυτά με τον ίδιο τρόπο όπως λειτουργεί για τους άλλους. Οι εγκέφαλοί τους συχνά ‘τρέχουν’, είναι ‘θορυβώδεις’ ή ‘πηγμένοι’ κι έτσι βλέπουν και βιώνουν τον κόσμο με τρόπο που οι υπόλοιποι δεν μπορούν να κατανοήσουν καλά. Ένας νέος άνδρας περιέγραψε τον ΔΕΠΥ-εγκέφαλό του σαν να ‘έχει μια βιβλιοθήκη στο κεφάλι του χωρίς ευρετήριο’.
Ερώτηση: Και ο μη ΔΕΠΥ σύντροφος; Τι θα ήταν βοηθητικό να καταλάβει ο ΔΕΠΥ σύντροφος για την εμπειρία που συντρόφου του χωρίς ΔΕΠΥ;
Aπάντηση: Όπως και ο ΔΕΠΥ σύντροφος, έτσι και ο μη ΔΕΠΥ βιώνει ένα φάσμα από ελαφρά προβληματικές έως μη διαχειρίσιμες καταστάσεις. Στο πρώτο άκρο, ο σύντροφος αρχικά εκπλήσσεται δυσάρεστα με το γεγονός ότι ο ΔΕΠΥ σύντροφος δεν δίνει και πολύ σημασία. Στο μη διαχειρίσιμο άκρο, ο σύντροφος νιώθει απολύτως υπερφορτωμένος με τις ευθύνες που ανέλαβε διότι πιστεύει ότι ο σύντροφος δεν μπορεί να τις διεκπεραιώσει. Δυσανασχετεί με τον εαυτό και τον σύντροφο και είναι χρόνια θυμωμένος και απεγνωσμένος με την ‘παλιοκατάσταση’.
Η εμπειρία του μη ΔΕΠΥ συντρόφου διανύει γενικά μια προοδευτική πορεία από το χαρούμενος στο συγχυσμένος έως το απεγνωσμένος. Αυτό το άτομο ενδέχεται να νιώθει:
• Μόνο, γιατί ο/η σύζυγος είναι πολύ αποσπασμένος για να δώσει προσοχή
• Θυμωμένο και συναισθηματικά μπλοκαρισμένο, – ο θυμός για τη μη αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ που δεν επιτρέπει στον/στην σύντροφο να αλλάξει τις μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις ή να αναλάβει ευθύνες μπορεί να αποτελεί υπόβαθρο για πολλές διαδράσεις. Σε μια προσπάθεια ελέγχου, ο μη ΔΕΠΥ σύντροφος μπορεί να ‘καταπνίξει’ αυτό που βιώνει.
• Στρεσαρισμένο, – υπερβολικά πολλές ευθύνες, όχι αρκετή βοήθεια και πολύς θυμός μπορεί να καταστήσουν τη σχέση τοξική για τον μη ΔΕΠΥ σύντροφο
• Εξουθενωμένο, απελπισμένο και λυπημένο, – η συμβίωση με έναν άνθρωπο που δεν διαχειρίζεται τη ΔΕΠΥ του μπορεί να είναι πραγματικά πολύ δύσκολη. Μετά από κάποιο διάστημα, η επαναληψιμότητα αυτών των συμπτωμάτων στη σχέση δημιουργεί την αίσθηση ότι ποτέ δεν θα αλλάξει τίποτα.
Ερώτηση: Στο βιβλίο σας, αναφέρεστε στον κύκλο καταστροφικού συμπτώματος-απόκρισης-απόκρισης. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι είναι αυτό, πώς μπορεί να βλάψει τη σχέση και πώς μπορεί να σπάσει αυτό το αρνητικό μοτίβο;
Aπάντηση: Η τάση είναι να ρίχνουμε το φταίξιμο για όλα τα προβλήματα του γάμου στα συμπτώματα της ΔΕΠΥ, ωστόσο αυτό δεν ισχύει. Και οι δύο σύντροφοι παίζουν σημαντικό ρόλο στον συζυγικό πόνο που βιώνουν.
Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ δημιουργούν απρόβλεπτο, συχνά ύπουλο στρες στον γάμο, καθώς και πολλές παρεξηγήσεις. Η καταστροφή έρχεται από το συνολικό μοτίβο, αυτό που περιλαμβάνει τα συμπτώματα, τις αποκρίσεις σε αυτά και τη νέα απόκριση του πρώτου συντρόφου.
Ένα κλασικό παράδειγμα αφορά το σύμπτωμα της απόσπασης, ένα από τα πιο κυρίαρχα και σημαντικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Ένας αποσπασμένος ΔΕΠΥ σύντροφος συχνά δεν δείχνει καμία προσοχή στον/στην σύντροφο. Εάν ο/η σύντροφος δεν γνωρίζει για τη ΔΕΠΥ τότε πολύ πιθανά θα ερμηνεύσει αυτή την έλλειψη προσοχής ως «δεν νοιάζεται ποια για μένα». Θα γίνει προοδευτικά όλο και πιο πικρόχολος γι’ αυτή την έλλειψη προσοχής και θα αρχίσει να γίνεται πιο σύντομος και επιθετικός. Ο ΔΕΠΥ σύντροφος ακούει τον θυμό αλλά δεν καταλαβαίνει από πού προέρχεται, συνεπώς πληγώνεται και θυμώνει επίσης για τον θυμό αυτό... κι έτσι μπαίνουν σε έναν καθοδικό, φαύλο κύκλο.
Από την άλλη, εάν το ζευγάρι γνωρίζει για τη ΔΕΠΥ, ένας σύντροφος που τον αγνοούν μπορεί να πει ‘Τελευταία είχες το μυαλό σου αλλού και εγώ νοιώθω μόνος. Μπορούμε να βγούμε μαζί και να περάσουμε λίγο ποιοτικό χρόνο παρέα;’ Υπάρχει πλήρης κατανόηση για την κατάσταση και μια απόκριση που αναγνωρίζει πλήρως την παρουσία ενός συμπτώματος ΔΕΠΥ, κάνει μεγάλη διαφορά. Ωστόσο ας μην παρεξηγηθώ – το σύμπτωμα βρίσκεται στην αρχή ενός κύκλου, κι έτσι τα συμπτώματα χρειάζεται να τα διαχειριζόμαστε ή να τα παρακάμπτουμε εάν ένα ζευγάρι σε κρίση επιθυμεί να βελτιώσει τη σχέση του μακροπρόθεσμα.
Ερώτηση: Εξηγείτε επίσης στα ζευγάρια ότι δεν πρόκειται για ‘πιο σκληρή προσπάθεια’, αλλά για ‘διαφορετική προσπάθεια’. Τι σημαίνει αυτό;
Aπάντηση: Μπορείτε να αντλήσετε από τη γνώση σας για τη ΔΕΠΥ και να επιλέξετε τακτικές που θα σας βοηθήσουν να επιτύχετε. Αυτές τις τεχνικές τις ονομάζω ‘τεχνικές ευαισθητοποιημένες προς τη ΔΕΠΥ’. Για παράδειγμα, το να προσπαθεί κανείς πιο πολύ να θυμάται ότι χρειάζεται να κάνει μια δουλειά του σπιτιού κάποια στιγμή στο μέλλον, μάλλον δεν θα επιτύχει γιατί το σύμπτωμα ‘απόσπαση’ θα μπει στη μέση και η δουλειά πιθανότατα θα ξεχαστεί. Από την άλλη, η υπενθύμιση στο κινητό την ώρα που πρέπει να γίνει η δουλειά ίσως λειτουργήσει πολύ καλύτερα. Ο ΔΕΠΥ σύντροφος ενδεχομένως να αποσπαστεί στο μεταξύ, αλλά η υπενθύμιση θα επαναφέρει τη δουλειά στον εγκέφαλό του την κατάλληλη στιγμή.
Ερώτηση: Για τα ζευγάρια που εξακολουθούν να παλεύουν με το ‘Εφέ της ΔΕΠΥ’ στη σχέση τους, αλλά που καταλαβαίνουν περισσότερα σχετικά με μοτίβα που εμφανίζονται, υπάρχουν κάποια σημαντικά πράγματα που χρειάζεται να ξέρουν προκειμένου να προχωρήσουν, να επανορθώσουν και να οικοδομήσουν ξανά τη σχέση τους;
Aπάντηση:
• Πρόκειται για μια προσπάθεια δύο ανθρώπων. Και οι δύο χρειάζεται να αναλάβετε ευθύνη για τα δικά σας θέματα και τις αλλαγές σας προκειμένου να επιτύχετε. Αντίθετα, δεν μπορείτε να αναλάβετε την ευθύνη για τις αλλαγές του συντρόφου σας, συμπεριλαμβανομένου και του εάν θα δοκιμάσει ή όχι φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ.
• Μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε σχετικά με το πόσο διαφορετικός είστε και ποια είναι η εμπειρία του συντρόφου σας. Θα σας προσφέρει μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, υπομονή, ίσως και κίνητρο.
• Βελτιστοποιήστε την αγωγή για ΔΕΠΥ. Τα φάρμακα από μόνα τους δεν αρκούν. Στο βιβλίο μου γράφω για τα τρία σκέλη της θεραπείας εντός συντρόφου με ΔΕΠΥ στο πλαίσιο μια σχέσης και επειδή είναι αρκετά για να αναφερθούμε εδώ, θα πρότεινα στα ζευγάρια να σκέφτονται τουλάχιστον με όρους πολύπλευρης προσέγγισης.
• Αναλογιστείτε τη βελτίωση της σχέσης σας και όχι τη σωτηρία του γάμου σας. Αυτό θα σας κρατήσει επικεντρωμένους στα βασικά, στο πώς σχετίζεται ο ένας με τον άλλο, και όχι στα λογιστικά μιας σχέσης. Τα λογιστικά (ποιος κάνει τι) είναι αυτά στα οποία επικεντρώνονται οι περισσότεροι προβληματικοί γάμοι.
• Τέλος, ο γάμος βασίζεται στη χαρά. Δουλεύοντας τα έξι βήματα για την ανοικοδόμηση της σχέσης σας που αναφέρω στο βιβλίο μου, να θυμάστε να βρίσκετε κάτι για να γιορτάσετε ή να γελάσετε όσο πιο συχνά μπορείτε. Εξοικονομήστε χρόνο για να δημιουργήσετε χαρά, όχι απλά χρόνο για να φτιάξετε τα πράγματα. Και οι δύο χρειάζεται να ανακουφίζεστε από την προσπάθεια που απαιτείται ώστε να αλλάξουν συνήθειες που έχουν χτιστεί επί χρόνια.
-----------------------------------------------------
Πηγή: www.verywellmind.com/
Συγγραφέας: Keath Low (Melissa Orlov) Η Melissa Orlov είναι η συγγραφέας του βιβλίου ‘The ADHD Effect on Marriage: Understand and Rebuild Your Relationship in Six Steps’. Επίσης, αρθρογραφεί στη στήλη ‘Your Relationships’ του ADDitude Magazine, διαχειρίζεται ένα δημοφιλές blog στο ADHDmarriage.com και έχει συμβάλλει στη συγγραφή του ‘Married to Distraction’ μαζί με τους Ned Hallowell, MD και Sue Hallowell, LICSW.
Ελεύθ. μετάφραση: Μαριαλένα Κατσούρα MSc in Person-Centered Counseling and Psychotherapy
Cos-P Facilitator, P.E.T./T.E.T. Trainer, Focusing Companion, EFT trained, ADHD Professional
