Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπείας της ΔΕΠΥ. Μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων, βοηθώντας ένα παιδί να μείνει συγκεντρωμένο σε αυτό που κάνει βελτιώνοντας τα επίπεδα προσοχής του . Τα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ μπορούν να συνταγογραφηθούν μόνο από ιατρούς επαγγελματίες, όχι από άλλους επαγγελματίες. Πριν συνταγογραφηθούν φάρμακα, απαιτείται μία ακριβής διάγνωση της ΔΕΠΥ, συμπεριλαμβανομένης μιας εκτίμησης για άλλες πιθανές διαγνώσεις.

Κάθε οικογένεια πρέπει να λάβει υπόψη της τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της φαρμακευτικής αγωγής, όταν αποφασίζει πώς να θεραπεύσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ του παιδιού της. Η φαρμακευτική αγωγή δεν θεραπεύει τη ΔΕΠΥ. Μετριάζει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ για όσο καιρό λαμβάνεται η αγωγή. Είναι σαν τα γυαλιά μυωπίας, που βελτιώνουν την όραση μόνο όταν φοριούνται.

Διεγερτικά φάρμακα

Οι διεγερτικές ουσίες είναι τα πιο διαδεδομένα φάρμακα για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ. Αυτά τα φάρμακα «διεγείρουν» δίκτυα νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, ώστε να συνεργάζονται πιο αποτελεσματικά μεταξύ τους, κυρίως διεγείροντας το σύστημα της ντοπαμίνης. Είναι αποτελεσματικά στο να μειώνουν τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ για τα περισσότερα παιδιά με ΔΕΠΥ.

Τα οφέλη της φαρμακευτικής αγωγής μπορούν να ποικίλουν από σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων έως μια ήπια ή μέτρια αλλαγή στα συμπτώματα. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να μην βοηθάει καθόλου μερικά παιδιά. Η διάρκεια της προσοχής και η συμπεριφορά κατά την εργασία μπορούν συχνά να βελτιωθούν με φαρμακευτική αγωγή, ειδικά σε δομημένα περιβάλλοντα. Επίσης μπορεί να μειωθεί η παρορμητική συμπεριφορά. Μερικά παιδιά μπορούν να χειριστούν καλύτερα την απογοήτευση και να ακολουθήσουν οδηγίες.

Συχνές παρενέργειες των διεγερτικών συμπεριλαμβάνουν την απώλεια της όρεξης, το κοιλιακό άλγος, πονοκεφάλους και διαταραχές του ύπνου. Οι παρενέργειες δεν εμφανίζονται σε όλα τα παιδιά, ενώ μερικές από αυτές υποχωρούν από μόνες του μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Αν τα συμπτώματα επιμείνουν, μπορεί να χρειαστεί αλλαγή στη δόση ή αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή. Σε γενικές γραμμές τα φάρμακα είναι μια αποτελεσματική και ασφαλή προσέγγιση, όταν χορηγούνται από ειδικό και υπάρχει σταθερή και συστηματική παρακολούθηση.

Τα διεγερτικά φάρμακα όπως η μεθυλφαινιδάτη ή τα άλατα της αμφεταμίνης (δείτε κοινές επωνυμίες παρακάτω) είναι ελεγχόμενες ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και καταχρηστικά, επομένως απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση, ειδικές ιατρικές συνταγές, και συχνοί έλεγχοι από τον γιατρό. Διατίθενται ως παρασκευάσματα βραχείας δράσης (π.χ. 4 ώρες) και μακράς δράσης (π.χ. 6-8 ώρες ή όλη την μέρα). Πόσο και πότε θα παίρνετε το φάρμακο εξατομικεύεται ανά περίπτωση. Τα παρασκευάσματα μακράς δράσης είναι, λιγότερο πιθανό να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά.  

Πολλοί γονείς προτιμούν τα παιδιά τους να παίρνουν διεγερτικά μακράς δράσης, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν λιγότερα «σκαμπανεβάσματα» κατά τη διάρκεια της μέρας, λαμβάνονται άπαξ το πρωί και αποτρέπει την ανάγκη του παιδιού να πάρει φάρμακα στο σχολείο. Για μερικούς ανθρώπους, μπορεί να είναι χρήσιμο να προστεθεί και μια δόση βραχύτερης δράσης στα μέσα ή στο τέλος του απογεύματος. Η «ενισχυτική» δόση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει καλύτερα τον χρόνο μελέτης στο σπίτι ή τις απογευματινές δραστηριότητες. Μπορεί μερικές φορές να μειώσει τις παρενέργειες της αναπήδησης, (rebound effect) όταν η επίδραση της προηγούμενης δόσης μειωθεί.

Μια δοκιμαστική περίοδος είναι συχνά απαραίτητη για να βρεθεί το πιο ευεργετικό φάρμακο και η κατάλληλη δόση για ένα παιδί. Ξεκινά, συνήθως, με μια μικρή δόση που αυξάνεται σταδιακά σε διαστήματα 3-7 ημερών έως ότου τα συμπτώματα να είναι εμφανώς καλύτερα. Το παιδί παρακολουθείται όταν παίρνει αλλά και όταν δεν παίρνει το φάρμακο. Οι γονείς και οι δάσκαλοι, όπως και οι προπονητές και εκπαιδευτές, μπορούν να μοιράζονται παρατηρήσεις χρησιμοποιώντας κλίμακες βαθμολογίας. Η παρακολούθηση της θεραπείας με φάρμακα είναι ουσιαστικό μέρος της διαχείρισης της φαρμακευτικής αγωγής.

Μη διεγερτικά φάρμακα

Τα μη διεγερτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται ως δεύτερη συνήθως επιλογή όταν τα διεγερτικά φάρμακα δεν λειτουργούν καλά, έχουν παρενέργειες ή για άλλους λόγους που θα κρίνει ο ιατρός. Δεν λειτουργούν τόσο γρήγορα όσο τα διεγερτικά φάρμακα και για τους περισσότερους ανθρώπους, όχι το ίδιο αποτελεσματικά.

Οι παρενέργειες μπορούν να περιλαμβάνουν νευρικότητα, προβλήματα ύπνου, κόπωση, στομαχικές διαταραχές, ζάλη, ή ξηροστομία. Για μερικούς λειτουργούν καλύτερα, και αφού το συνηθίσουν τα αποτελέσματα γίνονται πιο ομαλά με την πάροδο του χρόνου.

Η ατομοξετίνη μειώνει την απροσεξία και την υπερκινητικότητα/παρορμητικότητα κυρίως μέσω της διέγερσης του συστήματος της νορεπινεφρίνης. Δεν είναι ελεγχόμενη ουσία, σ’ αντίθεση με ένα διεγερτικό. Για την εμφάνιση του συνολικού εύρους της αποτελεσματικότητας, συνήθως, απαιτείται τακτική λήψη για τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες.      

Ένας άλλος τύπος εγκεκριμένου από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ φαρμάκου για τη ΔΕΠΥ, (αλλά μη διαθέσιμου στην Ελλάδα) είναι οι α2 – αγωνιστές παρατεταμένης αποδέσμευσης, οι οποίοι λειτουργούν σε διαφορετικό μέρος του συστήματος επινεφρίνης από ότι η ατομοξετίνη. Εκτός από τη βοήθεια στον τομέα της συγκέντρωσης και της προσοχής, βοηθούν ιδιαίτερα στον τομέα της παρορμητικότητας και του άγχους, ιδίως όταν τα διεγερτικά δεν έχουν την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα.

Φάρμακα που συχνά συνταγογραφούνται για τη ΔΕΠΥ

Συνήθη διεγερτικά φάρμακα:

• Μεθυλφαινιδάτη (Ritalin, Concerta - υπάρχουν στην Ελλάδα-, Metadate, Jornay PMTM, έμπλαστρο Daytrana)
• Δεξτρομεθυλφαινιδάτη (Focalin)
• Μείγμα αλάτων αμφεταμίνης (Adderall, Evekeo, Dynavel)
• Δεξτροαμφεταμίνη (Dexedrine, Dextrostat, Vyvanse)

Συνήθη μη διεγερτικά φάρμακα:

• Ατομοξετίνη (Strattera –υπάρχει στην Ελλάδα-)
• Α2 – αγωνιστές
  • Γουανφασίνης (Intuniv)
  • Κλονιδίνης (Kapvay)

Πηγή

Μετάφραση/Απόδοση: Ομάδα Εθελοντών - Φοιτητών ADHD Hellas