Οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος, ή ΔΑΦ, περιλαμβάνουν αυτό που ονομάζεται αυτισμός, σύνδρομο Άσπεργκερ, ή Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή. 

Όλες οι προαναφερθείσες διαταραχές επηρεάζουν τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες ενός ατόμου και τη μη λεκτική επικοινωνία. Οι ΔΑΦ έχουν πολλές ομοιότητες με τη ΔΕΠΥ, αλλά υπάρχουν, επίσης, διαφορές ανάμεσα στις δύο.

Μπορεί ένα άτομο να διαγνωστεί με ΔΕΠΥ και με ΔΑΦ;

Περισσότερα από τα μισά άτομα που έχουν διαγνωστεί με ΔΑΦ έχουν επίσης χαρακτηριστικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ. Στην πραγματικότητα, η ΔΕΠΥ είναι η πιο κοινή συνυπάρχουσα κατάσταση στα παιδιά με ΔΑΦ. Από την άλλη πλευρά, έως το 1/4 των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν ήπια συμπτώματα των ΔΑΦ, που μπορεί να περιλαμβάνουν τη δυσκολία με κοινωνικές δεξιότητες ή την υψηλή ευαισθησία στις υφές των ρούχων, για παράδειγμα.

Γιατί η ΔΕΠΥ και οι ΔΑΦ συνυπάρχουν τόσο συχνά και ποιες είναι οι ομοιότητες μεταξύ τους;

Και η ΔΕΠΥ και οι ΔΑΦ είναι νευροαναπτυξιακές διαταραχές (η ανάπτυξη του εγκεφάλου έχει επηρεαστεί με κάποιον τρόπο). Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο παθήσεις/διαταραχές επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι υπεύθυνο για την κίνηση, τη γλώσσα, τη μνήμη, και τις κοινωνικές δεξιότητες και την ικανότητα εστίασης. Ορισμένες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι δύο παθήσεις συνυπάρχουν συχνά, αλλά οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμα για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό.
Με τη ΔΕΠΥ ή τις ΔΑΦ η ανάπτυξη του εγκεφάλου έχει επηρεαστεί με κάποιον τρόπο. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό περιλαμβάνει την εκτελεστική λειτουργία του εγκεφάλου, η οποία είναι υπεύθυνη για τη λήψη αποφάσεων, τον έλεγχο των παρορμήσεων, τη διαχείριση του χρόνου και της προσοχής, και τις οργανωτικές δεξιότητες. Σε πολλά παιδιά, επηρεάζονται, επίσης, και οι κοινωνικές δεξιότητες. Και η ΔΕΠΥ και οι ΔΑΦ εμφανίζονται πιο συχνά σε αγόρια.
Αν και οι ενήλικες μπορούν να έχουν ΔΕΠΥ και ΔΑΦ, ο συνδυασμός δεν είναι τόσο συχνός όσο είναι στα παιδιά. Ενώ οι ΔΑΦ θεωρούνται δια βίου διαταραχές, μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει ότι στο ένα τρίτο έως τα δύο τρίτα των παιδιών με ΔΕΠΥ, τα συμπτώματα διαρκούν έως την ενηλικίωση.

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ της ΔΕΠΥ και των ΔΑΦ;

Πολλά παιδιά διαγνώστηκαν πρώτη φορά με ΔΕΠΥ όταν ξεκίνησαν την προσχολική αγωγή ή το νηπιαγωγείο γιατί η συμπεριφορά τους διέφερε από αυτή των συμμαθητών τους. Η ΔΕΠΥ μπορεί να κάνει τα παιδιά να είναι συνεχώς ανήσυχα, να δρουν παρορμητικά, και να δυσκολεύονται να προσέξουν. Ωστόσο, μερικά παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα το να εστιάζουν όλη την προσοχή τους σε ένα παιχνίδι και να μη θέλουν να παίξουν με οτιδήποτε άλλο.
Για μερικά παιδιά με ΔΑΦ, τα σημάδια είναι εμφανή πριν κλείσουν τα δυο τους χρόνια. Για άλλα, τα σημάδια των ΔΑΦ μπορεί να μην είναι ξεκάθαρα μέχρι να φτάσουν στη σχολική ηλικία και η κοινωνική τους συμπεριφορά να διαφέρει εμφανώς από αυτή των συμμαθητών τους. Τα παιδιά με ΔΑΦ αποφεύγουν την οπτική επαφή και δεν ενδιαφέρονται να παίξουν ή να αλληλεπιδράσουν με άλλους. Η ικανότητά τους να μιλούν μπορεί να αναπτυχθεί αργά ή καθόλου. Μπορεί να ασχολούνται με την ομοιότητα στις υφές των τροφίμων ή να κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις, ειδικά με τα χέρια και τα δάκτυλά τους.

Ειδικές συμπεριφορές της ΔΕΠΥ και των ΔΑΦ

Συχνά, τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να εστιάσουν σε μια δραστηριότητα ή εργασία. Όταν ασχολούνται με τις καθημερινές τους δραστηριότητες μπορούν να διασπαστούν εύκολα. Είναι δύσκολο για τα παιδιά με ΔΕΠΥ να ολοκληρώσουν μια εργασία προτού πεταχτούν σε κάποια άλλη, και είναι συχνά αδύνατο να κάτσουν ακίνητα. Ωστόσο, μερικά παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να ενδιαφέρονται τόσο πολύ για ένα θέμα ή μια δραστηριότητα που να επικεντρωθούν σε αυτό, ή να εστιάσουν υπερβολικά. Αν και η εστίαση σε ένα πράγμα μπορεί να είναι θετική, μπορεί να σημαίνει ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να στρέψουν την προσοχή τους σε άλλες δραστηριότητες όταν τους ζητηθεί να το κάνουν.
Τα παιδιά με ΔΑΦ είναι πολύ πιθανό να εστιάζουν υπερβολικά και να αδυνατούν να στρέψουν την προσοχή τους στην επόμενη εργασία. Είναι συχνά άκαμπτα όσον αφορά τις ρουτίνες τους και δυσκολεύονται στις αλλαγές. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ακολουθούν την ίδια διαδρομή ή τρώνε τα ίδια πράγματα κάθε μέρα. Πολλά είναι είτε πολύ ευαίσθητα (είτε καθόλου ευαίσθητα) στο φως, στον θόρυβο, στην αφή, στον πόνο, στην μυρωδιά, ή στη γεύση ή έχουν έντονο ενδιαφέρον για αυτά. Μπορεί να έχουν προτιμήσεις στο φαγητό με βάση το χρώμα, την υφή και να κάνουν χειρονομίες, όπως επαναλαμβανόμενο χτύπημα χεριών. Η έντονη εστίασή τους σε ορισμένα πράγματα ή δραστηριότητες σημαίνει ότι τα άτομα με ΔΑΦ μπορεί συχνά να θυμούνται λεπτομερή γεγονότα για χρόνια και να είναι ιδιαίτερα καλά στα μαθηματικά, στις επιστήμες, στην τέχνη, και στη μουσική.

Επισκόπηση θεραπείας

Ο καλύτερος ιατρικός πάροχος για κάποιον που έχει διαγνωστεί και με ΔΕΠΥ και με ΔΑΦ είναι ένας γιατρός που έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση και των δύο παθήσεων.
Η αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ συνήθως περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή. Από την άλλη πλευρά, επειδή οι επιλογές φαρμακευτικής αγωγής για τις ΔΑΦ είναι ακόμα περιορισμένες, τα παιδιά με ΔΑΦ μπορεί να ανταποκρίνονται καλύτερα σε μη φαρμακευτικές λύσεις. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν μια συμπεριφορική θεραπεία για να τα βοηθήσουν να διαχειριστούν τα συμπτώματα τους και την εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων ώστε να τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν την καθημερινότητα. Για ένα παιδί με ΔΑΦ, η προσεκτική διατροφή είναι απαραίτητη, διότι ο περιορισμός των τροφίμων με βάση τις αισθήσεις μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικά κενά. Το ίδιο ισχύει και για κάποιον με ΔΕΠΥ, καθώς οι διεγέρτες (τα φάρμακα της ΔΕΠΥ) μπορούν να προκαλέσουν απώλεια όρεξης.

Φαρμακευτική αγωγή

Ενώ τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ γενικά ανταποκρίνονται καλά στα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα, τα συμπτώματα των ΔΑΦ είναι λιγότερο πιθανό να το κάνουν. Τα συμπτώματα των ΔΑΦ που αλληλεπικαλύπτονται συχνά με αυτά της ΔΕΠΥ, όπως η υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα και η απροσεξία, μπορεί να ανταποκριθούν σε φαρμακευτικές αγωγές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ, αν και όχι το ίδιο καλά. Τα φάρμακα για τη θεραπεία των ΔΑΦ ακόμα αναπτύσσονται στις μέρες μας, οπότε πολλά δεν έχουν βγει στην αγορά. Χαρακτηριστικά όπως η ευερεθιστότητα, η επιθετικότητα και ο αυτοτραυματισμός, που συνδέονται με τις ΔΑΦ, συνήθως μέχρι τώρα ανταποκρίνονται στα αντιψυχωσικά φάρμακα.
Η φαρμακευτική αγωγή είναι συχνά μέρος του σχεδίου θεραπείας για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, διότι βοηθά στη μείωση ορισμένων από τα κύρια συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένης της υπερκινητικότητας και της παρορμητικότητας. Τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα είναι η μεθυλφαινιδάτη (Ritalin, Concerta, Metadate, Quillivant), η αμφεταμίνη (Adderall, Dexedrine, Vyvanse, Dyanavel), η ατομοξετίνη (Strattera) και η γουανφασίνη (Intuniv, Tenex). Ωστόσο, όταν χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ασθενών και με ΔΕΠΥ και με ΔΑΦ, οι διεγέρτες – η μεθυλφαινιδάτη και η αμφεταμίνη – είναι λιγότερο αποτελεσματικοί και προκαλούν περισσότερες παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής απομόνωσης, κατάθλιψης, και ευερεθιστότητας, από ό,τι όταν χρησιμοποιούνται μόνο για τη θεραπεία της ΔΕΠΥ.

Πηγή
Μετάφραση: Μαρία Πανταζίδου, Φοιτήτρια Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ