Α. Πεχλιβανίδης, Α ́ Ψυχιατρική Κλινική, «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Κ. Παπανικολάου, Παιδοψυχιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα
Δείτε όλο το άρθρο στο περιοδικό ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ

Περίληψη

Ο Θεόφραστος (381–278 π.Χ.), χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο χαρακτήρας για την περιγραφή εσωτερικών, ψυχικών ή ηθικών διακριτών γνωρισμάτων των ατόμων.

Στο έργο του «Χαρακτήρες» με οξυδέρκεια, ακριβή διατύπωση και απλό, απέριττο ύφος πραγματοποιεί λεπτή ψυχολογική ανάλυση ατόμων της εποχής του.
Ο χαρακτήρας «Αναίσθητος» έχει μεταφραστεί στην αγγλική γλώσσα ως «Βραδύνους» (“The Obtuse Man”) και στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα είτε ως «Αναίσθητος» δηλώνοντας έλλειμμα στην κατανόηση είτε ως «Βραδύνους» δηλώνοντας χαμηλή νοητική λειτουργία.

Η περιγραφή του Θεόφραστου στον συγκεκριμένο χαρακτήρα είναι συμβατή με τη συνύπαρξη σε ενήλικο άτομο δύο νευροαναπτυξιακών διαταραχών: της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και της διαταραχής κοινωνικής πραγματολογίας (ΔΚΠ) σύμφωνα με την 5η Έκδοση του Διαγνωστικού Ταξινομικού Συστήματος για τις Ψυχικές Διαταραχές (DSM-5). Δέκα από τις δώδεκα περιγραφές αντιστοιχούν σε συμπτώματα για τη ΔΕΠΥ ενώ σε πέντε περιγραφές αντικατοπτρίζονται συμπτώματα της ΔΚΠ. Θεωρούμε ότι η συνολική περιγραφή του χαρακτήρα δεν δικαιολογεί τη διάγνωση της νοητικής υστέρησης. Η απόδοση επομένως στην σύγχρονη ελληνική γλώσσα του χαρακτήρα ως «Αναίσθητος» που δηλώνει έλλειμμα στην κατανόηση αντιστοιχεί ακριβέστερα στην έννοια που περιγράφεται συγκριτικά με τον όρο «Βραδύνους» ο οποίος παραπέμπει σε χαμηλή νοητική λειτουργία.

Επίσης, διάγνωση της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού αποκλείεται διότι δεν περιγράφονται στερεότυπα και επαναληπτικά ενδιαφέροντα και συμπεριφορές. Σύμφωνα με τις αρχές της Περιπατητικής Σχολής οι ήσσονες ψυχικές διαταραχές και τα χαρακτηριστικά οφείλονται σε αδυναμία ελέγχου του λογικού ελέγχου στις επιθυμίες και τη συμπεριφορά.

Στο πλαίσιο αυτό η φαινομενολογική περιγραφή του «Αναίσθητου» στιγματίζει την ακατάλληλη κοινωνική συμπεριφορά και η μόνη βοήθεια που δίνει είναι να αυξάνει την αυτεπίγνωση. Στη σύγχρονη κλινική πρακτική όμως, η πρώιμη αναγνώριση και αντιμετώπιση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών στα πάσχοντα άτομα έχει ως αποτέλεσμα την καλύτερη κλινική φροντίδα και μπορεί να μειώσει τον στιγματισμό. Η ταυτόχρονη περιγραφή των δυο αυτών διαταραχών σε ένα τόσο διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο ενισχύει την εγκυρότητά τους ως διαγνωστικών κατασκευών και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα συνύπαρξης δύο νευροαναπτυξιακών διαταραχών.