fbpx

Επιθετικότητα & Βια στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(1 Ψήφος)

ΜΑΡΤΙΟΣ 2023

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού.


Με τον όρο «εκφοβισμό» ή «βία στο σχολείο» περιγράφεται μια κατάσταση όπου ασκείται μια συστηματική και εμπρόθετη βίαιη συμπεριφορά σε μαθητές από συμμαθητές τους, προκαλώντας επαναλαμβανόμενα σωματικό ή/και ψυχικό πόνο. Ο σχολικός εκφοβισμός δεν αφορά μόνο τον περιγραφόμενο ως «θύτη» ή το περιγραφόμενο ως «θύμα», αλλά και τα άτομα που συμμετέχουν ως παρατηρητές σιωπηρά έχοντας γνώση των γεγονότων.


Από την εμπειρία μου ως σχολική ψυχολόγος, πολλές φορές αναφέρεται στο σχολικό περιβάλλον ότι πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ εκφράζουν επιθετικότητα.
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως η ΔΕΠΥ ΔΕΝ συνδέεται άμεσα με επιθετικότητα και έκφραση σχολικής βίας. Το στοιχείο εκείνο που πολλές φορές οδηγεί ώστε ένα παιδί με ΔΕΠΥ να χαρακτηρισθεί ως επιθετικό είναι κυρίως η παρορμητικότητα και η έλλειψη μηχανισμών αυτορρύθμισης.


Τα περισσότερα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν συχνά δυσκολία να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους. Η παρορμητικότητα δεν βοηθά να σκεφτεί κάποιος τις πράξεις του και τις συνέπειές τους. Το μόνο που μπορεί να σκεφτεί είναι αυτό που θέλει και πώς μπορεί να το αποκτήσει άμεσα. Συνάμα ελλείψει υπομονής τα παιδια με ΔΕΠΥ μπορούν εύκολα να γίνουν άγαρμπα, να προκαλέσουν ατυχήματα αλλά όχι με στόχο να πονέσουν τον άλλον.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της σχολικής πραγματικότητας, ένα μικρό παιδί με ΔΕΠΥ που θέλει ένα παιχνίδι, με το οποίο ένα άλλο παιδί παίζει, μπορεί να το αρπάξει ή να χτυπήσει τον συμμαθητή του για να το πάρει αντί να περιμένει τη σειρά του.

Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορούν να «κολλήσουν» σε μια αρνητική κατάσταση και να δυσκολευτούν να προχωρήσουν. Αν ένα παιδί με ΔΕΠΥ θεωρήσει ότι έχει αδικηθεί, μπορεί να δυσκολευτεί να αλλάξει τις σκέψεις του και να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Αντιθέτως, μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερη ένταση, προκειμένου να βρει διέξοδο το συναίσθημα του και όχι για να εκφράσει βία και επιθετικότητα προς τους άλλους.

Η δυσκολία διαχείρισης των συναισθημάτων μπορεί να συμβάλλει στην «επιθετική συμπεριφορά». Ένα παιδί με ΔΕΠΥ μπορεί να κλαίει πιο εύκολα ή να θυμώνει πιο έντονα. Ένα κοινό πρόβλημα μεταξύ των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι ότι τους είναι δύσκολο να ηρεμήσουν σχετικώς γρήγορα. Συχνά δεν έχουν τις ικανότητες αυτορρύθμισης που μπορεί να αναπτύξουν άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ στην ομαδική δραστηριότητα είτε στο διάλλειμμα λόγω αυτής της έλλειψης αυτορρύθμισης και της πληθώρας ερεθισμάτων συχνά γίνονται έντονα κινητικά στο παιχνίδι με άμεση συνέπεια την πρόκληση παρεξηγήσεων και ατυχημάτων.

Συμπερασματικά, είναι πολύ σημαντικό οι παιδαγωγοί και φροντιστές ατόμων με ΔΕΠΥ να γνωρίζουν πολύ καλά το προφίλ αυτών των παιδιών στη σχολική πραγματικότητα και να μη συγχέεται ο όρος βία και επιθετικότητα ως συνακόλουθη συνέπεια της ΔΕΠΥ. Θα είναι χρήσιμο να γνωρίζουν αν οφείλεται στη ΔΕΠΥ ή σε κάποιον άλλον λόγο, όπως το άγχος, η φαρμακευτική αγωγή, κτλ.  Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αξιολογηθεί το παιδί μόλις ξεκινήσει να εμφανίζει την επιθετικότητα.


Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι «η επιθετικότητα προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνουμε καθώς και από τις αρνητικές σκέψεις που κάνουμε ως αποτέλεσμα των άσχημων γεγονότων που μας συμβαίνουν» (Berkowitz & Heimer, 1989). Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι περιορίζοντας τις «άσχημες» – αρνητικές σκέψεις του παιδιού που προκαλούνται από ένα γεγονός ισχυροποιούνται τα θεμέλια για να χτιστεί ένα οικοδόμημα χωρίς χρήση βίας, είτε πρόκειται για ένα τυπικό είτε για ένα παιδί με ΔΕΠΥ.

Σοφία Δρόσου, Ψυχολόγος | Πρόεδρος Δ. Σ. ADHD Hellas

Εγγραφείτε χωρίς καμιά οικονομική υποχρέωση. Τα στοιχεία σας θεωρούνται απόρρητα και θα τηρηθεί απόλυτη εχεμύθεια