Πώς να βοηθήσουμε τα παιδιά να μιλήσουν για τις μαθησιακές δυσκολίες

Ορισμένες φορές το να ανοίξει κανείς το θέμα των μαθησιακών είναι δύσκολο, αλλά με εξάσκηση, οι επιβραβεύσεις είναι τεράστιες.

«Μαθαίνω διαφορετικά»

Δύο μικρές λέξεις που μπορούν να κάνουν τη διαφορά για παιδιά σαν εμένα που μεγάλωσαν παλεύοντας με μαθησιακές δυσκολίες. Ακούγεται αρκετά απλό, έτσι δεν είναι;  Λάθος.
Εάν το παιδί σας έχει κάποια μαθησιακή δυσκολία, η λήψη βοήθειας, η συνεργασία με το σχολείο για αποτελεσματική στήριξη είναι το πρώτο πράγμα που περνά από το μυαλό σας. Αλλά το να βοηθήσετε το παιδί να αισθανθεί άνετα μιλώντας γι' αυτό είναι επίσης σημαντικό. Και για πολλά παιδιά, το να ανοίξουν το θέμα δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται.

Γιατί χρειάζεται το παιδί σας να μιλήσει γι' αυτό;
Χωρίς πλαίσιο αναφοράς, τα συμπτώματα των μαθησιακών δυσκολιών ίσως να μοιάζουν με βαριεστιμάρα ή ανυπακοή και, πολύ συχνά, τα παιδιά αυτά λαμβάνουν πειθαρχία αντί για βοήθεια.

Εγώ έχω ΔΕΠΥ και δυσαριθμησία. Ως παιδί ήμουν ονειροπόλα, αποδιοργανωμένη και πολύ (μα πάρα πολύ) κακή στα μαθηματικά. Κατά τη διάρκεια των μαθηματικών μουτζούρωνα και συχνά δεν άκουγα τις εργασίες για το σπίτι. Από την άλλη ήμουν επίσης έξυπνη, ομιλητική και καλή στο γράψιμο. Αυτή η αισθητή διαφορά έκανε αυτή την αδυναμία να μοιάζει εσκεμμένη.
«Ήμουν συνέχεια μπλεγμένη σε προβλήματα,» δηλώνει η Κατερίνα, μια 16χρονη μαθήτρια με ΔΕΠΥ και διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας. «Φοβόμουν να τους πω τι μου συμβαίνει, κι έτσι νόμιζαν ότι είμαι απλά κακή μαθήτρια. Έμοιαζε σαν να μη με ενδιαφέρει να τα πάω καλά, το οποίο δεν ήταν αλήθεια.»
Η μητέρα της Κατερίνας συνεργαζόταν με το σχολείο για να της παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες, αλλά η Κατερίνα δεν αισθανόταν και πάλι άνετα να μιλήσει για τη μαθησιακή της δυσκολία.
«Μου πήρε χρόνο για να ανοιχτώ, αλλά το δεύτερο εξάμηνο της 3ης γυμνασίου ξεκίνησα να λέω στους καθηγητές μου ότι είχα μαθησιακές δυσκολίες και αμέσως τα πράγματα έγιναν πολύ καλύτερα,» δηλώνει. «Για πρώτη φορά, είδαν όλοι ότι πραγματικά προσπαθούσα, ακόμη κι εάν αυτό δεν φαινόταν πάντα κι έτσι μου παρείχαν τη βοήθεια που χρειαζόμουν.»

Στήριξη των συναισθηματικών αναγκών στα παιδιά με ΜΔ

Σημάδια ότι το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες ίσως να παλεύει με χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος ή κατάθλιψη και πώς να βοηθήσετε. Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά να ανοιχτούν.

Όταν είστε παιδί που παλεύει να κρατηθεί, η συγκέντρωση της προσοχής πάνω σας μπορεί να μοιάζει απειλητική. Εάν το παιδί σας διστάζει να μιλήσει για τις μαθησιακές του ανάγκες, μια ήπια προεργασία στο σπίτι ίσως βοηθήσει την έναρξη της συζήτησης.

• Αξιολογήστε την ετοιμότητα: Ορισμένα παιδιά, ιδίως μικρότερα, ίσως να μην είναι έτοιμα να μιλήσουν κι αυτό είναι ΟΚ! Μπορείτε να αποτελέσετε πρότυπα καλών δεξιοτήτων συνηγορίας μιλώντας με το παιδί σας (και αφήνοντάς το να σας δει να μιλάτε σε άλλους) για τις μαθησιακές δυσκολίες με ειλικρίνεια και άνεση.

• Ρωτήστε και ακούστε: Εάν το παιδί σας δεν αισθάνεται άνετα να μιλήσει σε άλλους για τις μαθησιακές του δυσκολίες, κάντε μια συζήτηση γι' αυτό που το ενοχλεί. Ίσως να αισθάνεται αμήχανα ή να ντρέπεται για τη διαφορετικότητά του. Αξιοποιήστε αυτή την ευκαιρία για να το καθησυχάστε και μιλήστε για τους φόβους ή τους ενδοιασμούς του. Αυτό θα νιώσει καλύτερα κι εσείς θα έχετε τις πληροφορίες που χρειάζεστε για να το στηρίξετε ψυχολογικά και ακαδημαϊκά.

Τι να πείτε στους δασκάλους

Μόλις το παιδί σας νιώσει άνετα κι εσείς βεβαιωθείτε ότι κατέχει το θέμα της μαθησιακής του δυσκολίας, βοηθήστε το να μεταφέρει το μήνυμα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια ακολουθώντας τα παρακάτω:

• Κατονομάστε τη ΜΔ: Ακόμη κι εάν οι δάσκαλοι ενδεχομένως να έχουν αυτές τις πληροφορίες, είναι καλό για το παιδί να συνηθίσει να κατονομάζει τη μαθησιακή του δυσκολία, π.χ. «Έχω διαταραχή ακουστικής επεξεργασίας», ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση. 

• Γίνετε συγκεκριμένοι: Όλα τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι ίδια, συνεπώς ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράσει τους τρόπους που η ΜΔ το επηρεάζει προσωπικά: «Είναι δύσκολο για μένα να ακούσω όταν υπάρχει πολύς θόρυβος, γι' αυτό ορισμένες φορές χάνω μέρη του μαθήματος.» Γνωρίζοντας τι λειτούργησε στο παρελθόν και τι όχι θα βοηθήσετε πολύ τους δασκάλους στην αρχή ώστε να παρέχουν την καλύτερη δυνατή στήριξη.

• Μιλήστε και για τα προτερήματα: Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μην απαριθμεί απλά μια λίστα πραγμάτων στα οποία είναι «κακό», αλλά να μιλά και για τα πράγματα στα οποία είναι καλό και το ενδιαφέρουν. Αυτό δεν θα αυξήσει μόνο την αυτοεκτίμησή του, αλλά θα βοηθήσει και τον δάσκαλο να τοποθετήσει το παιδί σε δραστηριότητες που του επιτρέπουν να προβάλλει τα δυνατά του σημεία.

• Εκφράστε ενθουσιασμό: Ορισμένες φορές, οι μαθησιακές δυσκολίες ίσως να δυσκολεύουν τους άλλους να δουν πόσο παθιασμένα είναι τα παιδιά για να επιτύχουν στο σχολείο. Η έκφραση ενθουσιασμού και ενδιαφέροντος για την πρόοδο θα βοηθήσει το παιδί σας να μετατρέψει τους δασκάλους σε συμμάχους.

• Κοινοποιήστε: Εάν το παιδί σας έχει συνήθειες ή στρατηγικές που χρησιμοποιεί για να διαχειριστεί τη ΜΔ του, οι οποίες δεν μοιάζουν απαραίτητα με αυτό που είναι, ενθαρρύνετε το παιδί να ενημερώσει τον δάσκαλο. Για παράδειγμα: Η προσοχή μου εστιάζεται καλύτερα όταν τα χέρια μου είναι απασχολημένα, γι' αυτό συνήθιζα να ζωγραφίζω καθ' όλη τη διάρκεια του μαθήματος. Άκουγα κάθε λέξη, αλλά για τους δασκάλους μου έμοιαζα να μην ενδιαφέρομαι και να βαριέμαι. Μόλις έμαθα ότι θα πρέπει να ενημερώνω τους δασκάλους μου για το γιατί μουτζούρωνα, γνώριζαν πλέον ότι πρόσεχα, ακόμη κι εάν δεν έμοιαζε πάντα να το κάνω.

• Εξασκηθείτε: Όταν αισθανθεί έτοιμο, δουλέψτε μαζί με το παιδί μερικές φορές στο σπίτι αυτό που θα πει. Με αυτόν τον τρόπο θα βεβαιωθείτε ότι μοιράζεται χρήσιμες πληροφορίες και θα του δώσετε την ευκαιρία να εξασκηθεί σε ένα ασφαλές, μη επικριτικό περιβάλλον.

• Ξεκινήστε με το μαλακό: Εάν αισθάνεται νευρικό, ενθαρρύνετε το παιδί να επιλέξει ένα άτομο με το οποίο αισθάνεται άνετα, π.χ. έναν αγαπημένο δάσκαλο, ή ακόμη κι έναν οικογενειακό φίλο, ως «δοκιμαστικό» υποψήφιο προς εξάσκηση.

• Παρέχετε ασφάλεια: Μιλήστε στο παιδί σας για το πώς να διαχειριστεί καταστάσεις που δεν είναι και τόσο τέλειες. Κι εάν δεν λαμβάνει τις διευκολύνσεις που χρειάζεται, συμφωνήστε μαζί του να σας το δηλώσει άμεσα. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να του κάνετε καταπραϋντικά, θετικά σχόλια και να ορίσετε κάποιο ραντεβού με τον δάσκαλο ή τη διοίκηση εφόσον αυτό απαιτείται.

Παιδιά με μαθησιακά διαπρέπουν επί σκηνής

Στο πλαίσιο των σχολικών θεατρικών προγραμμάτων, οι δάσκαλοι βλέπουν παιδιά που δυσκολεύονται ακαδημαϊκά ή επικοινωνιακά να ανθίζουν επί σκηνής.  

Βοηθήστε το παιδί σας να μιλήσει και με συνομηλίκους

«Δεν έμαθα πώς να μιλάω για τη ΔΕΠΥ πραγματικά μέχρι το Πανεπιστήμιο», λέει η Λώρα, που αντιμετώπιζε μαθησιακές δυσκολίες καθ' όλη τη διάρκεια της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Εκ των υστέρων, θεωρεί με βεβαιότητα ότι το γεγονός πως επιτέλους βρήκε μια ομάδα με φιλικούς συνομηλίκους με ΜΔ/ΔΕΠΥ ήταν αυτό που τη βοήθησε να ανοιχτεί.
«Κατέληξα σε ένα σχολείο όπου άλλοι μαθητές αντιμετώπιζαν μαθησιακές δυσκολίες και μιλούσαν γι' αυτές!», δηλώνει. «Για πρώτη φορά, είχα φίλους μου μιλούσαν ανοιχτά για θέματα ΜΔ. Το να ανακαλύψω ότι δεν ήμουν μόνη με έκανε να αισθανθώ άνετα να μιλήσω για τη ΔΕΠΥ μου. Τώρα είμαι πιο κοινωνική. Το αντιμετωπίζω σχεδόν σα δήλωση αποποίησης ευθύνης: Θα πρέπει να αποδεχθείς αυτό μου το κομμάτι εάν θέλεις να είσαι φίλος μου»
Για πολλά παιδιά που αντιμετωπίζουν το στίγμα των μαθησιακών δυσκολιών, η ανακάλυψη ότι κι άλλα παιδιά που συμπαθούν και σέβονται αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα με μαθησιακές δυσκολίες δίνει ώθηση στην αυτοεκτίμησή τους και τα βοηθά να αποποιηθούν το στίγμα. Αυτό ήταν τεράστιο βήμα για μένα.

Όλοι έχουμε κάπου μια λίστα με πράγματα που θα θέλαμε να πούμε στο παιδί μέσα μας. "Όλα θα πάνε καλά. Δεν χρειάζεται να αλλάξεις για να ενταχθείς. Τα μαλλιά σου είναι μια χαρά. Αλήθεια στο λέω!"  Αλλά εάν θα έπρεπε να διαλέξω ένα πράγμα να πω στον εαυτό μου σε μικρότερη ηλικία, θα ήταν αυτό:

Μίλα ανοιχτά για τις μαθησιακές σου δυσκολίες. Δυνατά και συχνά. Μην φοβάσαι. Δεν θα το μετανιώσεις.

Ως γονιός ωστόσο, δεν χρειάζεται να είστε ταξιδιώτης του χρόνου για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Απλά μεταφέρετε το μήνυμα. Θα τους προσφέρετε τα εργαλεία που χρειάζονται για ένα λαμπρό, καλύτερο μέλλον.

Πηγή: http://www.childmind.org 
Από τη  Rae Jacobson, Μετάφραση στα ελληνικά: Μαριαλένα Κατσούρα